‘Drie dingen kunnen niet lang verborgen blijven: de zon, de maan en de waarheid. – ‘Sidharta Gautama Boeddha
Vanaf mei ongeveer begint het in Nederland meestal wat warmer te worden en kunnen we langzaam aan met ons velletje in de zon. Bij de eerste stralen zie ik vaak mensen meteen fanatiek smeren. Begrijpelijk, want verbranden is niet aan te raden. Ook jammer, want aan zonnebrandcrèmes plakken, naast zand en haren, nogal wat nadelen.
We worden al jaren bang gemaakt voor de zon. Zodra er een beetje zon schijnt, zie ik iedereen fanatiek smerensmerensmeren, om vervolgens in de zon te kunnen bakken. Natuurlijk is het niet verstandig om te verbranden. Laat ik daar nog een keer duidelijk over zijn. Verbranden is een beschadiging van je huid. Dit geeft een ontstekingsreactie. Als je vaak verbrandt verhoog je daarmee het risico op huidziekten. In het beste geval veroudert je huid sneller dan nodig is, in het slechtste geval kan dit leiden tot huidkanker.
Hoe kunnen we optimaal genieten van alles wat de zon te bieden heeft en tegelijk onze gezondheid beschermen? Er zijn een aantal aspecten die een rol spelen in dit verhaal.
Vitamine D
Onder invloed van de zon maken we in onze huid vitamine D aan. Dit kan alleen onder bepaalde omstandigheden. Een tekort aan vitamine D wordt allereerst veroorzaakt door een tekort aan zonlicht of het onvermogen zonlicht op te nemen.
Om vitamine D te maken is het noodzakelijk jezelf bloot te stellen aan de zon. De zon moet wel de juiste stand hebben. Dat is in Nederland niet het hele jaar door. Vanaf maart tot september is de ‘zonkracht’ 3 of meer, en dat is nodig voor de aanmaak van vitamine D. In het voorjaar en najaar is dit tussen 13- en 15 uur. Later in de lente, en in de zomer, staat de zon hoog genoeg om het grootste gedeelte van de dag vitamine D aan te maken.
De zon moet dan wel óp je huid komen. Dit hoeft niet eens lang. 15- 30 minuten is genoeg. Wanneer je huid begint te verkleuren is dit een teken dat je optimaal vitamine D aan hebt aangemaakt. Denk er wel om, ieder huidtype is anders. Een lichte huid verkleurt eerder dan een donkere huid en is dus eerder verzadigd. Dat is iets om rekening mee te houden. Dat neemt niet weg dat iedereen belang heeft bij en optimale vitamine D status.
Vitamine D is eigenlijk geen vitamine maar een hormoon. Een tekort wordt in verband gebracht met meerdere aandoeningen zoals depressie, hart- en vaatziekten, verschillende vormen van kanker, osteoporose, auto-immuunziektes en dementie(1). Een extreem voorbeeld van een tekort zie je bij rachitis (stoornis van de botvorming) ook wel ‘de Engelse ziekte genoemd. Tekorten kun je merken aan: vermoeidheid, zwakkere botten, bloedend tandvlees, trillingen of kramp aan spieren en gewrichten, vaak ziek, lusteloosheid en angstaanvallen. Dit kan uiteraard meerdere oorzaken hebben. Een bloedonderzoek kan uitwijzen of jij een tekort aan vitamine D hebt.
Zonnebrandcrèmes
Naast blootstelling wil je ook je huid in staat stellen om zon op te nemen. Wanneer je zonnebrandcrème smeert dan kan je huid geen zonlicht absorberen. Dit komt door de toegevoegde aluminium. Dit metaal reflecteert de zon waardoor je niet kan verbranden. Hierdoor kun je dus ook geen vitamine D aanmaken.
Meer smeren is dus niet beter. In tegendeel zelfs. Niet alleen omdat je geen D aanmaakt, ook omdat zonnebrandcrèmes zelf schadelijk kunnen zijn. Veel zonnebrandcrèmes bevatten kankerverwekkende stoffen. Hier is al veel onderzoek naar gedaan (2). De crèmes bevatten metalen als aluminium in nanodeeltjes. Die deeltjes zijn zo klein dat ze makkelijk je bloedbaan in kunnen komen en onze bloed-brein-barrière kunnen passeren. Ons lichaam kan zware metalen niet goed afbreken dus deze materialen stapelen zich ergens in het lichaam op. Dit kan op de lange duur veel problemen geven, zeker wanneer ze in je brein terecht komen. Naast zware metalen bevatten veel crèmes nog veel andere schadelijke stoffen. Het loont de moeite om hier zelf onderzoek naar te doen en dan te beslissen of je dit op je huid wil smeren of toch liever niet.
Zonnebrillen
Er is nog iets wat de aanmaak van vitamine D verstoord: de zonnebril. Als je een zonnebril draagt dan krijgt je brein de boodschap dat het donker is. Er wordt dan geen vitamine D aangemaakt. Logisch toch? Vitamine D beschermt onder andere tegen zonverbranden, en op deze manier verbrand je dus sneller. Je hoeft niet meteen te gaan sungazen (in de zon kijken), maar af en toe je bril af en even het zonlicht binnen laten komen is wel een goed idee.
De zon is leven
Is de zon dus slecht en gevaarlijk? Nee, de zon is goed en nuttig. De zon is de bron waar alle leven uit voort komt. Hoe slecht kan dit op zichzelf zijn? Wat kan je doen om verantwoord gebruik te maken van de zon?
Ga elke dag even 15 minuten in de zon. Zorg dat er zoveel mogelijk huid door de zon wordt gezien. Je kunt ook even met je handpalmen naar de zon gericht gaan zitten. Zonnebril af en je ogen lekker dicht. Daarna kun je je tegen de zon kleden met bijvoorbeeld een zonnehoed en luchtige kleding met lange mouwen.
Wanneer je toch in de zon moet zijn kun je eventueel wat zonnebrandcrème op smeren. Gebruik dan een natuurlijke zonnebrandcrème. Er zijn steeds meer producten te koop waar geen of minder schadelijke stoffen in zitten. Er zijn veel oliën die een SPF (Sun Protecting Factor) bevatten. Kokosolie, jojoba, frambozenpitolie, avocado- en olijfolie zijn voorbeelden van olie met natuurlijke beschermende factor. Ga dan niet alsnog in de zon bakken. Je kan nog steeds verbranden.
De rol van voeding
Mensen met voedingstekorten verbranden eerder. Denk aan een tekort van vitamine D zelf, maar er zijn ook andere nutriënten die ons beschermen tegen de schadelijke effecten van zonverbranden.
Vitamine A, D, E en Omega 3 vetzuren (visolie) zijn belangrijke vitamines. Het zijn antioxidanten en werken ontstekingswerend. Antioxidanten beschermen je lichaam van binnenuit en helpen Uv-schade voorkomen. Ook Astaxanthine heeft een sterk beschermende werking. Astaxanthine is een stof dat wordt gemaakt door plankton, algen en bepaalde planten om zich te weren tegen de schadelijke effecten van zonlicht. Het geeft die roze kleur bij zalm, garnalen en dus ook bij de flamingo.
Ook bioflavonoïden zijn stofjes die we nodig hebben voor de bescherming van onze huid. Deze vind je vooral in fel gekleurde groenten en fruit. Andere belangrijke spelers in dit veld zijn kurkuma, mariadistel en groene thee.
Aanvullingen
Onder bepaalde omstandigheden is aan te raden om iets extra’s te nemen in de vorm van supplementen. Als je onder stress staat, rookt of veel sport bijvoorbeeld. Er zijn veel supplementen verkrijgbaar, zowel los als in een multi. Een goed supplement is levertraan. Dit bevat vitamine A en D. Veel fabrikanten doen er ook nog een beetje E bij in. Handig! Ook vitamine C is goed om af en toe bij te slikken wanneer het even niet lukt om aan voldoende groenten en fruit te komen. Astaxanthine kun je ook uit een potje halen en kan vooral bij vegetariërs en veganisten een waardevolle aanvulling zijn.
Wil jij ook goed beschermd zijn deze zomer? Zon verstandig, smeer wijs en eet gevarieerd. De beste bescherming komt nog altijd van binnenuit.
Ineke Eebes
Orthomoleculair Natuurgeneeskundig Theraeut
Disclaimer: de informatie in dit artikel is niet bedoeld als een vervanging van medisch advies. Als je supplementen wil gaan gebruiken, win dan het advies van je huisarts of een specialist in.
Bronnen
1. Tekorten aan vitamine D en gerelateerde aandoeningen https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5129901/citedby/2.
2. Uit dit onderzoek blijkt dat er kankerverwekkende stoffen in het bloed terechtkomen als je iets op je huid smeert https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2733085
