Waarom liefde als bedreigend wordt ervaren
Ondanks al je klachten, red je je meestal wel. Je functioneert, je houdt jezelf staande, al is het soms op pure wilskracht.
Totdat je verliefd wordt.
Dan verandert de hemel in de hel. Je herkent jezelf niet meer terug. Alles wat licht, zacht en mooi zou moeten voelen, wordt plots overweldigend. Je lichaam lijkt in paniek te raken. Waar anderen smelten van liefde, raak jij ontwricht. Zo diep, dat je soms denkt dat je gek wordt of dat dit gewoon niet voor jou is weggelegd.
Als het zenuwstelsel liefde niet meer als veilig herkent
Wat hier gebeurt, is dat je lichaam liefde verwart met gevaar. Niet omdat je dat bewust kiest, maar omdat je zenuwstelsel ooit heeft geleerd dat nabijheid, ontspanning of overgave onveilig zijn.
Het zenuwstelsel – met name het endorfinesysteem – speelt daarin een centrale rol. Dit systeem reguleert pijn, beloning, hechting en rust. Wanneer het langdurig overbelast is geweest (bijvoorbeeld door stress, trauma, ziekte of overprikkeling), kan het paradoxaal reageren. Dat betekent dat prikkels die eigenlijk ontspannend of prettig zouden moeten zijn, juist spanning, paniek of uitputting veroorzaken.
Je lichaam kiest niet voor verbinding, maar voor overleven.
Hoe dat eruitziet
Dat overlevingsmechanisme uit zich op talloze manieren. Misschien herken je dit:
Je ontspant en juist dan stijgt je hartslag. Een massage, een sauna of meditatie voelt niet kalmerend maar beangstigend. Je wordt rusteloos of misselijk van magnesium of adaptogenen. Zelfs liefde of aanraking kan een paniekreactie oproepen.
Je lichaam lijkt allergisch voor rust.
Ook voeding, hormonen of medicijnen kunnen onverwacht heftig binnenkomen. Soms voel je je uitgeput na een maaltijd, duizelig na sport, of angstig na supplementen die bij anderen juist rust geven. Het zenuwstelsel verkeert dan in een toestand van hyperwaakzaamheid. Alles wat het niet volledig kan ‘begrijpen’ of controleren, wordt als bedreiging geregistreerd.
Waarom liefde de diepste trigger is
Liefde is de ultieme vorm van overgave.
Je laat iemand dichtbij, fysiek én emotioneel. Dat vraagt ontspanning, openheid, vertrouwen, precies die toestanden waarin een beschadigd zenuwstelsel alarm slaat.
Niet omdat je niet kunt liefhebben, maar omdat je systeem nog niet kán loslaten.
Voor iemand met een ontregeld endorfinesysteem betekent “liefde toelaten” vaak hetzelfde als “controle verliezen”. En verlies van controle is, op lichamelijk niveau, pure doodsangst. Vandaar dat liefde soms voelt als een aanval, zelfs als je rationeel weet dat het veilig is.
De verwarring
De gevolgen zijn enorm verwarrend. Je verlangt naar verbinding, maar zodra die dichterbij komt, schiet je lichaam in paniek. Rust voelt onveilig, spanning geeft focus.
Je wisselt tussen intens voelen en niets voelen, tussen hunkering en afweer, tussen versmelting en afstand. Dat maakt dat relaties vaak gebaseerd zijn op trauma, van beide kanten: traumabased bonding. Dynamieken als aantrekken-afstoten of misbruikrelaties zijn hier dus meer regel dan uitzondering. Jouw zenuwstelsel staat namelijk afgesteld op gevaar en trekt dat ook aan.
Deze toestand gaat vaak samen met diagnoses als fibromyalgie, CVS, POTS, SOLK, borderline, eetstoornissen of auto-immuunaandoeningen. In de kern is het vaak hetzelfde patroon: een lichaam dat ooit leerde overleven, en sindsdien liefde verwart met gevaar Er is niets mis met jou. Je lichaam doet precies wat het ooit moest doen om je te beschermen. Alleen is het mechanisme nooit uitgezet.
Herstel begint niet met méér controle, maar met het langzaam weer leren herkennen van veiligheid van binnenuit zodat liefde, stap voor stap, niet langer voelt als dreiging, maar als thuiskomen.
Ineke Eebes
